سقف ها در ساختمان به دو گروه دسته بندی می شوند :
سقف های سبک : این نوع سقف ها معمولاً جهت ساختمان های موقت، سوله ها و انبار ها استفاده می گردند و از انواع پوشش های سیمانی، چوبی، آزبست، سفال و ... استفاده می گردند. ساختار سازه ای آن ها می تواند از انواع چوی و پروفیل باشد.
سقف های سنگین : این نوع سقف ها نیز انواع متعددی دارند که از جمله آن ها می توان از طاقهای ضربی، سقف های تیرچه و بلوک و انواع دال ها را نام برد.
سقف تیرچه و بلوک
اجزاء تشکیل دهنده سقف تیرچه و بلوک عبارتند از:
1- تیرچه
2- بلوک
3- میلگرد ممان منفی
4- میلگرد حرارتی
5- کلاف عرضی
6- قلاب اتصال
7- بتن
1- تیرچه : متداول ترین نوع تیرچه در ایران، تیرچه های بتونی می باشد که با قالب سفالی و یا بدون سفالی ساخته می شوند. این تیرچه ها معمولاً به یک خرپا از میلگرد مسلح می باشند که این خرپا از سه قسمت تشکیل شده است.
الف- میلگرد کف خرپا
ب- میلگرد های فوقانی
ج- میلگرد های مارپیچ که میلگرد های کف و فوقانی را به یکدیگر متصل می کند.
2- بلوک : بلوک های مورد استفاده در سقف تیرچه و بلوک صرفاً نقش قالب را ایفاء می کنند و همچگونه عملکرد بابری ندارند. جنس این بلوک ها معمولاً بتونی و یا سفالی است. عرض بلوک ها بین 40 تا 60 سانتی متر و ارتفاع آن ها بین 20 تا 25 سانتی متر می باشد. بهتر است چنانچه از تیرچه با قالب سفالی استفاده می شود بلوک ها هم از جنس سفال باشند تا پس از سفید کاری ایجاد سایه نکنند.
چندی است که بلوک هایی از جنس فوم جایگزین بلوک های بتنی و سفالی در برخی از ساختمان ها شده اند که دارای محاسن زیادی از جمله سبکی، عایق بودن، صرفه اقتصادی از نظر سبک کردن سازه ساختمان و سرعت اجرا دارند ولیکن از معایب اصلی فوم اشتعال زایی سریع است که همین نقیصه باعث گردیده تا سازندگان در استفاده از این بلوک احتیاط نمایند. پیش بینی می شود با توجه به محاسن زیاد چنانچه این نقص رفع شود بلوک های فوم جایگزین سایر بلوک های ساختمانی گردد.
3- میلگرد ممان منفی: این میلگرد ها ممان ایجاد شده در محل تکیه گاه را تحمل می کنند. قطر این میلگرد ها توسط محاسبه تعیین می گردد و طول آن ها معمولاً بین 2 تا 5/2 متر می باشد.
4- میلگرد حرارتی: پس از اتمام سقف و گذاشتن کلیه آهن ها وقبل از بتون ریزی یک سری میلگرد در جهت عمود بر تیرچه ها به فواصل 25 ال 40 سانتی متر قرار می دهند. قطر این میلگرد ها توسط محاسبه تعیین می گردد و بایستی به آرماتور های تیرچه بسته شوند، به این میلگرد ها، میلگرد حرارتی می گویند. این میلگرد ها جهت توزیع بار و جلوگیری از ترک خوردن سقف در اثر تغییر حجم بتون ناشی از تغییر درجه حرارت به کار می روند.
5- کلاف عرضی: از دهانه 20/4 متر به بالا در وسط دهانه بین بلوک ها فاصله ای در حدود 10 سانتی متر قرار می دهند و زیر این فاصله را تخته ای قرار داده و درون این فاصله حداقل 2 عدد میلگرد به قطر 10 میلی متر یکی در بالا و دیگری را در پایین به تیرچه ها متصل کرده و سپس داخل آن را بتون ریزی می کنند. این قسمت مانند یک تیر عمل کرده و ممان های وسط تیر را تحمل می کند. برای دهانه های بالاتر از 6 متر دو عدد کلاف با فاصله مساوی نیاز می باشد.
6- قلاب اتصال: در ساختمان هایی که اسکلت آن فلزی است میلگرد های تیرچه روی نیمی از بال پل قرار می گیرند. این مقدار تکییه گاه برای حالت های بحرانی و وقوع زلزله کافی نیست و باعث فرو ریختن سقف می شود لذا برای رفع این نقیصه میلگرد ها را به شکل خاصی خم نموده و به وسیله ی آن تیرچه ها را به پل متصل می کنند.
7- بتون ریزی: پس از انجام کلیه مراحل قبل و کنترل مجدد آن ها اقدام به بتون ریزی می نماییم.
مراحل اجراء :
بعد از قرار دادن تیرچه ها در محل خود، زیر تیرچه ها را با فواصل حداکثر 5/1 متر بهوسیله تیر های چوبی نگه می دارند. فواصل تیرچه ها توسط یک عدد بلوک در ابتدا و یک عدد در انتها تنظیم می گردد. در محل اتصال تیرچه به تیر اصلی، میلگرد های تیرچه را خارج نموده و در حدود 15 سانتی متر روی تکیه گاه قرار می دهند. برای عبور کانال های تأسیساتی باید حتی الامکان سعی شود عرض آن از یک بلوک تجاوز نکند در غیر این صورت نقشه آن توسط محاسب ارائه می گردد.
پس از بلوک چینی میلگرد های ممان منفی را به میلگرد های فوقانی تیرچه های دو طرف متصل می نماییم. برای این منظور باید دقت شود تا تیرچه های دو طرف پل حتماً مقابل یکدیگر باشند. چنانچه این امر امکان پذیر نبود باید برای هر تیرچه میلگرد ممان منفی جداگانه در نظر گرفته شود.
جهت سهولت عبور کانال های تأسیساتی لازم است تیرچه های طبقات بر روی هم قرار گیرند برای این کار بهتر است شروع تیرچه چینی از یک سمت شروع شود.
بعد از کار گذاشتن میلگرد های ممان منفی باید میلگرد های حرارتی کار گذاشته شود و پس از آن قالب های اتصال در محل خود قرار می گیرند. پس از انجام این مراحل و کنترل مجدد دور سقف به وسیله تخت بسته شده و اقدام به بتن ریزی می نماییم. حداقل ضخامت بتن در روی بلوک 5 سانتی متر می باشد.
نکات قابل توجه:
1- قبل از بتن ریزی باید روی بلوک ها را آب پاشی نمود تا سیراب شده و آب بتن را نمکد.
2- تیرچه ها باید کاملاً سالم و بدون ترک خوردگی باشد.
3- بلوک ها از نظر شکل، جنس و ابعاد کاملآً یکسان باشند.
4- در وسط تیرچه در حدود یک دویستم دهانه خیز به سمت بالا داده شود.
5- در مورد تیرچه های که در کارگاه ساخته می شوتد حداقل 14 روز زمان جهت به دست آوردن استحکام کافی لازم است.